Chhatrapati Shivaji Maharaj statue:छत्रपती शिवाजी महाराज पुतळा कोसळण्याची कारणे- चौकशी अहवालात महत्त्वाचे निष्कर्ष

 

छत्रपती शिवाजी महाराज पुतळा कोसळणे: चौकशी अहवालातील महत्त्वपूर्ण मुद्दे

छत्रपती शिवाजी महाराज पुतळा कोसळणे: चौकशी अहवालातील निष्कर्ष
सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील मालवण समुद्रकिनारी उभारलेला छत्रपती शिवाजी महाराजांचा भव्य पुतळा २६ ऑगस्ट २०२४ रोजी कोसळला. या घटनेनंतर राज्यात राजकीय वातावरण चांगलेच तापले होते. पुतळ्याचे अनावरण पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते ४ डिसेंबर रोजी झाले होते. परंतु पुतळा कोसळल्यानंतर अनेक प्रश्न उभे राहिले. चौकशीसाठी नेमलेल्या समितीने यासंदर्भात एक अहवाल राज्य सरकारकडे सादर केला असून यात पुतळा कोसळण्याची विविध कारणे स्पष्ट करण्यात आली आहेत.

पुतळा कोसळण्याची कारणे:
चौकशी समितीने अहवालात पुतळा कोसळण्यामागील विविध कारणांचा शोध घेतला आहे. अहवालात नमूद केलेली महत्त्वाची कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत:

1. कमकुवत बांधणी आणि वजनाचा ताण:
   ३३ फुट उंचीचा पुतळा असून त्याचं वजन मोठं होतं. समितीच्या अहवालानुसार पुतळ्याच्या बांधकामात आवश्यक तांत्रिक बाबींचा विचार केला नव्हता. त्यामुळं पुतळ्याच्या वजनाचा ताण पेलण्यासाठी आधार मजबूत नव्हता.

2. चुकीचं वेल्डिंग आणि गंज
   पुतळ्याच्या विविध भागांमध्ये चुकीच्या पद्धतीने वेल्डिंग केल्याचं अहवालात नमूद आहे. याशिवाय धातूंवर गंज लागल्यामुळे पुतळ्याच्या बांधकामावर परिणाम झाला. हे गंज आणि वेल्डिंगमधील दोष पुतळ्याच्या पडण्याचं महत्त्वाचं कारण ठरलं.

3. देखभाल आणि दुरुस्तीचा अभाव
   पुतळा उभारल्यानंतर त्याची योग्य देखभाल करण्यात आली नाही, असं अहवालात स्पष्ट करण्यात आलं आहे. पुतळ्याची नियमित दुरुस्ती आणि देखभाल केली असती तर ही दुर्घटना टाळता आली असती. विशेषतः समुद्रकिनारी असलेल्या या पुतळ्यावर वातावरणीय घटकांचा परिणाम मोठा झाला.

4. बांधकामातील दर्जा
   चौकशी अहवालात शिल्पकार आणि कंत्राटदारांवरही ठपका ठेवण्यात आला आहे. पुतळा तयार करणाऱ्या शिल्पकाराने २८ फुटांचा पुतळा तयार केला होता, तर पुतळ्याचा चौथरा आणि आजूबाजूच्या सुशोभीकरणाचे काम कंत्राटदाराने केले होते. या कामांमध्ये वापरलेल्या सामग्रीचा दर्जा योग्य नव्हता, असं अहवालात म्हटलं आहे.

चौकशी समितीची नेमणूक आणि तज्ज्ञांचे निरीक्षण
या घटनेनंतर राज्य सरकारने तत्काळ चौकशीसाठी तज्ज्ञांची समिती नेमली. पवन धिंग्रा यांच्या अध्यक्षतेखाली या समितीत सार्वजनिक बांधकाम विभागाचे सचिव संजय दशपुते, माजी मुख्य अभियंता विकास रामगुडे, आयआयटी मुंबईच्या स्थापत्य अभियांत्रिकी विभागाचे प्रा. आर.एस. जांगिड, आणि धातुविज्ञान विभागाचे प्रा. परिदा यांचा समावेश होता.

समितीने तपशीलवार अभ्यास करून १६ पानांचा अहवाल सादर केला. त्यांनी पुतळ्याच्या प्रत्येक भागाची पाहणी करून बांधकामातील त्रुटी, गंज लागण्याचे कारण, आणि देखभालीच्या कमतरतेची माहिती दिली. त्यांनी दिलेल्या अहवालानंतर राज्य सरकारने यावर कार्यवाही करण्याचं आश्वासन दिलं आहे.

H2: कारवाईच्या दिशेने पुढचे पाऊल
या घटनेनंतर शिल्पकार जयदीप आपटे आणि कंत्राटदार चेतन पाटील यांना अटक करण्यात आली आहे. आपटे यांनी पुतळ्याच्या मूळ आकाराचं काम केलं होतं, तर पाटील यांनी चौथऱ्याचे आणि सुशोभीकरणाचे काम पाहिलं होतं. चौकशी अहवालात दोषी आढळल्यामुळे या दोघांविरुद्ध कठोर कारवाईची मागणी होत आहे.

पुतळ्याच्या जतनासाठी पुढील उपाययोजना
समितीच्या अहवालानंतर सरकारने पुतळ्यांच्या संरचनेतील दोष दूर करण्यासाठी काही उपाययोजना करण्याचे ठरवलं आहे. समुद्रकिनारी असलेल्या पुतळ्यांच्या संरक्षणासाठी विशेष प्रकारची रसायने आणि संरचनात्मक सुधारणा करण्याची गरज आहे. तसंच पुतळ्यांची नियमित देखभाल आणि दुरुस्तीची यंत्रणा तयार करण्यावरही भर दिला जात आहे.

पुतळ्यांच्या बांधकामासाठी आवश्यक असलेली तांत्रिक काळजी
यापुढे पुतळ्यांच्या बांधकामात तांत्रिक बाबींचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे. पुतळा उभारताना त्याच्या उंचीप्रमाणे योग्य आधारबांधणी करणे गरजेचे आहे. तसंच समुद्रकिनारी असलेल्या पुतळ्यांसाठी हवामानाच्या बदलांचा विचार करून बांधकाम करणे आवश्यक आहे. गंज आणि ताणाची काळजी घेणारी रसायने वापरून पुतळा दीर्घकाळ टिकवणं शक्य आहे.

निष्कर्ष
सिंधुदुर्गातील छत्रपती शिवाजी महाराजांचा पुतळा कोसळण्यामागील कारणं चौकशी अहवालातून स्पष्ट झाली आहेत. बांधकामातील दोष, वेल्डिंगमधील त्रुटी, गंज, आणि देखभालीचा अभाव या सर्व बाबी या दुर्घटनेला कारणीभूत ठरल्या. यानंतर भविष्यात अशा प्रकारच्या घटनांची पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी योग्य उपाययोजना केल्या जाण्याची गरज आहे.

• छत्रपती शिवाजी महाराज पुतळा
• मालवण पुतळा कोसळणे
• शिवाजी महाराज पुतळा कोसळण्याची कारणे
• सिंधुदुर्ग पुतळा घटना
• राजकोट किल्ला शिवाजी पुतळा
• छत्रपती शिवाजी महाराज चौकशी समिती
• मालवण शिवाजी पुतळा दोष
• शिवाजी महाराज पुतळा बांधकाम दोष
• पुतळा गंज आणि देखभाल
• मालवण छत्रपती पुतळा दुर्घटना
• Chhatrapati Shivaji Maharaj statue collapse
• Malvan Shivaji statue collapse reason
• Shivaji Maharaj statue Sindhudurg
• Rajkot Fort Shivaji statue
• Shivaji Maharaj statue investigation report
• Statue welding issues Malvan
• Statue maintenance failure
• Sindhudurg statue collapse inquiry
• Shivaji Maharaj statue construction fault
• Chhatrapati statue collapse causes