मराठा हेच कुणबी? हैदराबाद गॅझेटचा इतिहास आणि मराठा आरक्षणात त्याचे महत्व

 मराठा आरक्षणात हैदराबाद गॅझेटचा कसा संबंध आहे? विश्वास पाटील यांच्या संशोधनात मराठा आणि कुणबी एकच आहेत का यावर सविस्तर माहिती मिळवा.

 मराठा आरक्षण | कुणबी मराठा | हैदराबाद गॅझेट | विश्वास पाटील संशोधन | मराठा कुणबी कापू | मराठा आरक्षण इतिहास | मराठा कुणबी एकच | निजामकाळातील मराठे | मराठा आंदोलन | मराठा कुणबी आरक्षण

मराठा हेच कुणबी? हैदराबाद गॅझेटचे महत्व आणि विश्वास पाटलांचे संशोधन

पुणे: मराठा आरक्षणाच्या लढ्यात जेव्हा-जेव्हा चर्चा होते, तेव्हा हैदराबाद गॅझेटचा उल्लेख आवर्जून केला जातो. अलीकडेच मराठा आंदोलनकर्ते मनोज जरांगे पाटील यांनीही याचा उल्लेख केला आहे. त्यामुळे हैदराबाद गॅझेटचे नेमके काय महत्व आहे? मराठा आरक्षणासाठी याचे ऐतिहासिक दृष्टिकोन काय आहेत? यावर इतिहास संशोधक विश्वास पाटील यांनी सखोल संशोधन केले आहे.

हैदराबाद गॅझेट म्हणजे काय?

हैदराबाद गॅझेट म्हणजे निजामाच्या अमलाखालील प्रदेशातील जनगणनेच्या नोंदींवर आधारित ऐतिहासिक दस्तऐवज आहे. 1862 साली ब्रिटीश अधिकारी रिचर्ड मिड यांच्या देखरेखीखाली ही जनगणना झाली. या जनगणनेत जात, विवाहित, अविवाहित, विधूर आदींचा तपशील होता. याच दस्तऐवजात मराठा आणि कुणबी यांचा उल्लेख 'कुणबी मराठा कापू' असा सापडतो.

मराठा आणि कुणबी एकच का?

विश्वास पाटलांच्या संशोधनानुसार, मराठा आणि कुणबी एकाच सामाजिक वर्गाचे भाग आहेत. निजामकालीन हैदराबादच्या 17 जिल्ह्यांमध्ये मराठ्यांची लोकसंख्या चार लाख, तर कुणबी लोकांची संख्या 16 लाख होती. गॅझेटमध्ये "शेती करणारे म्हणजे कुणबी मराठा" असा स्पष्ट उल्लेख आहे. त्यामुळे मराठा-कुणबी यांच्यात फारसा फरक नाही, असा पाटलांचा निष्कर्ष आहे.

कुणबी नोंदींचे महत्व:

विश्वास पाटील यांनी सांगितले की, कुणबी म्हणून ज्यांची नोंदी आहेत, त्यांना आरक्षणाचा फायदा मिळावा. विदर्भातील पंजाबराव देशमुख यांच्या मार्गदर्शनाखाली मराठ्यांना कुणबी म्हणून फायदे मिळत आहेत, तोच न्याय इतर मराठ्यांनाही मिळावा, असा पाटलांचा आग्रह आहे.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि महात्मा फुले यांची मते:

पाटलांनी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या 1927 साली केलेल्या विधानाचा उल्लेख केला, ज्यात त्यांनी मराठा आणि अस्पृश्यांच्या सामाजिक आणि आर्थिक स्थितीचा विचार करण्याची गरज व्यक्त केली होती. महात्मा फुल्यांच्या 'शेतकऱ्यांचा आसूड' मधील 'भाऊ हिस्साचा' विचार करूनही कुणब्यांची स्थिती स्पष्ट केली होती.

 मराठा आरक्षण | कुणबी मराठा | हैदराबाद गॅझेट | विश्वास पाटील संशोधन | मराठा कुणबी कापू | मराठा आरक्षण इतिहास | मराठा कुणबी एकच | निजामकाळातील मराठे | मराठा आंदोलन | मराठा कुणबी आरक्षण